Ο Jacob (Tim Robbins) είναι βετεράνος του πολέμου του Βιετνάμ. Έπειτα από τη σφαγή που υπέστησαν οι φίλοι του, και την δική του παρολίγον μοιραία στιγμή, αρχίζει να συνειδητοποιεί πως η μεταπολεμική του ζωή δεν είναι τελικά και τόσο ρόδινη. Σταδιακά αρχίζει να μαστίζεται από εφιαλτικές παραισθήσεις με κεράτινα τέρατα τα οποία τον στοιχειώνουν, αναμνήσεις από τη ζωή με τη πρώτη του γυναίκα, και οράματα στα οποία πρωταγωνιστεί ο νεκρός του γιος Gabe (Maculay Culkin). Η νέα του σύζυγος Jezzie (Elizabeth Pena) κάνει οτι περνάει από το χέρι της προκειμένου να καταφέρει να τον βοηθήσει, αλλά ο Jacob μοιάζει να βυθίζεται ολοένα και περισσότερο σε μια παραληρηματική πραγματικότητα χωρίς διέξοδο. Όταν αρχίσει και ο ίδιος να αναζητά των προέλευση των δεινών του, θα έρθει αντιμέτωπος με μια συγκλονιστική αποκάλυψη, η οποία έχει τις ρίζες της στην φρίκη του Βιετνάμ. Τότε θα καταλάβει από πρώτο χέρι οτι τίποτα στην τωρινή του ζωή δεν είναι όπως φαίνεται. Το τελεσίδικο ταξίδι του Jacob, έχει ήδη ξεκινήσει...
Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της συγκεκριμένης ταινίας, εκτός από το καθαρά θρησκευτικό της υπόβαθρο δηλαδή, είναι ίσως το γεγονός οτι ο σκηνοθέτης Adrian Lyne είναι ένας σκηνοθέτης που από την αρχή της καριέρας του ασχολήθηκε με ταινίες αισθησιακού περιεχομένου, δημιουργώντας στην ουσία μια η οποία διέφερε τελικά από όλες, καθώς βρισκόταν στο ακριβώς αντίθετο άκρο: το "Jacob's Ladder" φυσικά.
Σκηνοθέτης του "Flashdance" (1983), του "Nine 1/2 Weeks" (1986), του πολύ καλού ερωτικού θρίλερ "Fattal Attraction" (1987), καθώς και των πιο πρόσφατων "Lolita" (1997) και "Unfaithfull" (2002), αποτέλεσε σίγουρα μια ιδιαίτερη έκπληξη το γεγονός οτι δημιούργησε μια ταινία καθαρά θρησκευτικού περιεχομένου, το οποίο όμως εξακολουθεί να είναι κεκαλυμμένο μέχρι και το λυτρωτικό τέλος της ταινίας.
Ο Robbins υποδύεται την ταραγμένη προσωπικότητα ενός πρωταγωνιστή του Βιετνάμ, η οποία εξελίσσεται καθ όλη τη διάρκεια της ταινίας, αφήνοντας να εννοηθεί πως όλες οι παραισθήσεις και τα οράματά του, είναι απόρροια μια διαταραγμένης ψυχής. Και πως δε θα μπορούσε να είναι άλλωστε, από τη στιγμή που ο ίδιος ήρθε σε επαφή με την ζωώδη και φρικιαστική πλευρά των ανθρωπίνων όντων;
Η αλήθεια είναι οτι η ταινία μπορεί να μπερδέψει εύκολα κάποιον, καθώς όσο φροντίζει να παραπλανεί τον θεατή, οδηγώντας τον σε λανθασμένα, σεναριακά μονοπάτια (όπως ακριβώς δηλαδή και τον ήρωα), έτσι από κάποια στιγμή και μετά αποφασίζει να κάνει λίγο πιο ξεκάθαρη την θεϊκή υπόσταση της υπόθεσης. Ο Jacob γίνεται μάρτυρας μιας ζωής που τελειώνει και μια άλλης που ξεκινά, μακριά από αυτόν τον κόσμο και πέρα από αυτόν που ξέρουμε στην τελική ως υλικό κόσμο. Αρχίζει και γίνεται πλέον ευδιάκριτο πως η ταινία αποτελεί στην ουσία μια παραβολή, μέσω της οποίας ο Jacob οδηγείται στην σωτηρία και την ζωή πέρα από το φως. Εξάλλου μπορεί κανείς να καταλάβει και μόνο από τον τίτλο τη σημασία ενός τέτοιου 'ταξιδιού'.
Η σκάλα του Jacob μπορεί να ερμηνευτεί μόνο ως μια πνευματική σκάλα από την οποία πρέπει να περάσει ο πρωταγωνιστής, προκειμένου να καταφέρει στη συνέχεια να ζήσει την δική του αιωνιότητα πέρα από τον κόσμο όπως τον ξέρουμε.
Το γεγονός οτι ο χαρακτήρας του καλείται καθημερινά να αντιμετωπίσει παράξενα, τερατόμορφα πλάσματα, καθώς και τις επίπονες εμφανίσεις του πεθαμένου του παιδιού, εντείνουν ακόμα περισσότερο την εντύπωση μιας ύστατης δοκιμασίας πριν το πέρασμα στην αιωνιότητα. Η αλήθεια είναι βέβαια πως η σκηνοθεσία, αν και θέλει να παίξει με τον χρόνο, παρουσιάζοντας παρελθόν, παρόν, αλλά και μέλλον μέσα στα ίδια κάδρα, εντούτοις φαίνεται πως κάπου το παρακάνει λίγο, δημιουργώντας περισσότερες απορίες στους θεατές απ'οτι θα ήθελε. Πολλά ερωτήματα επίσης παραμένουν αναπάντητα, ακόμα και μετά το τέλος της ταινίας. Ο πρωταγωνιστής επέζησε από τον πόλεμο; Επέστρεψε σπίτι του και αν ναι, τι είναι όλα αυτά τα μακάβρια όντα τα οποία κατά καιρούς φαίνεται να τον απειλούν, διαστρεβλώνοντας την αντίληψή του περί πραγματικότητας;
Ίσως αυτό από την άλλη πλευρά, να αποτελεί και βασική προϋπόθεση του σκηνοθέτη, το γεγονός δηλαδή πως θέλει ο καθένας μας να ερμηνεύσει αυτά που βλέπει, με τον δικό του τρόπο. Ακολουθώντας είτε τη πνευματική οδό, είτε τη μεταφυσική, είτε την καθαρά θρησκευτική, είτε ακόμα και την ψυχωτική διάσταση ενός προβληματικού μυαλού, ο καθένας μπορεί πραγματικά να προσδώσει στην ταινία την ερμηνεία που του 'πάει' περισσότερο. Και ίσως αυτός είναι ένας από τους βασικούς λόγους που η ταινία σε προκαλεί να την απολαύσεις και να την κουβαλήσεις μαζί σου, αρκετό καιρό αφού την δεις.
Η ψυχολογική διάσταση του έργου έρχεται και κλειδώνει έξυπνα με αυτή της 'ζωής-θανάτου', παρουσιάζοντας ένα άρτια δομημένο ψυχολογικό θρίλερ που όμως δεν είναι και ένα ξεκάθαρο, ψυχολογικό θρίλερ! Τα πάντα σε αυτή παίρνουν μια συμβολική διάσταση, και τίποτε δεν είναι τόσο απλό όσο μπορεί κανείς να υποθέσει στην αρχή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ιστορία των πειραματικών φαρμάκων, με τα οποία υποτίθεται οτι είχαν 'εμποτιστεί' οι νεαροί στρατιώτες στο Βιετνάμ, προκειμένου να φανεί κατά πόσο αποδοτικά ήταν, σε σχέση με την μετατροπή τους σε φονικές, και ανεξέλεγκτες φονικές μηχανές. Εύκολα κανείς μπορεί να παραμείνει σε αυτή την ερμηνεία και να αποδώσει την ιδιαιτερότητα του χαρακτήρα του Jacob στο γεγονός αυτό, οτι δηλαδή είχε μετατραπεί σε ένα είδος πειραματόζωου. Στη συνέχεια βέβαια τα διαρκή cuts, τα μπρος-πίσω στον χρόνο και οι μπερδεμένες του αναμνήσεις (οι οποίες πολλές φορές δεν είναι καν αυτό) δε σε αφήνουν να ηρεμήσεις, καθώς σου παρουσιάζουν ένα σωρό νέα σενάρια τα οποία παίζουν στο background.
Στην ουσία το "Jacob's Ladder" είναι μια ωδή στη θρησκευτικότητα και το ταξίδι για τη μετάβαση στην άλλη ζωή, το πέρασμα από το Καθαρτήριο και την απεξάρτηση από κάθε επίγειο δεσμό που κρατάει έναν άνθρωπο δεμένο με την οπτική του πραγματικότητα. Η σκάλα αποτελεί ένα κατεξοχήν σύμβολο περάσματος και αλλαγής, η σημασία της οποίας έγκειται στο εάν κάποιος την ανεβαίνει (αρά οδηγείται στον Παράδεισο), ή αν την κατεβαίνει (Κόλαση). Το τέλος της ταινίας, δεν αφήνει καμία απορία σχετικά με το που οδηγείται τελικά ο Jacob.
Ο Robbins είναι αρκετά πειστικός στον κεντρικό ρόλο, αν και στο σύνολό της η ταινία αποσκοπεί περισσότερο στο να περάσει όλο αυτό το μυστήριο και την απορία σχετικά με το τι υπάρχει εκεί έξω, παρά με τον χαρακτήρα καθεαυτόν (ο οποίος εδώ αποτελεί απλά το δοχείο προκειμένου να γίνει αυτή η μεταβίβαση πληροφοριών, θαυμάτων και μηνυμάτων).
To "Jakob's Ladder" είναι μια από αυτές τις ταινίες που σε προβληματίζουν και σε κάνουν να θες να μάθεις ακόμα περισσότερα σχετικά με το τι τελικά συνέβη. Προσωπικά αυτό το έχω πάθει με μια ακόμη ταινία, το "Donnie Darko". Όταν λοιπόν μετά μπαίνω στο τρυπάκι να διαβάσω συζητήσεις και ερμηνείες, θεωρώ οτι για εμένα η ταινία είναι επιτυχημένη.
Τι έμαθα από την ταινία: Όταν δεις τη γκόμενα σου να τη διαπερνάει ένα...κέρατο, then burn it, burn the thing with fire!, οτι όταν έχεις πυρετό που φτάνει στα ύψη, η καλύτερη λύση είναι να σε βάλουν σε μια μπανιέρα με άπειρα παγάκια (I know it, i've been there) και πως το Βιετνάμ έχει καταστρέψει κόσμο και κοσμάκη....
No trivia
ΤΟ ΤΑΙΝΙΑΚΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
Loser Leg, by Francesco Filippi
Τι ταινιάρα! Είχα εκστασιαστεί όταν την είχα δει.
ΑπάντησηΔιαγραφή4,5/5: Εξαιρετική