ΑVANT-GARDE
Όταν οι Γάλλοι Auguste και Louis Lumiere ανέλαβαν το φωτογραφείο του πατέρα τους κάπου στο 1892 σίγουρα δε φαντάζονταν οτι αιώνες αργότερα θα μνημονεύονταν ως οι πατέρες του κινηματογράφου. Αρχίζοντας σταδιακά να δημιουργούν κινούμενες εικόνες εμπνευσμένες από τα καθημερινά δρώμενα, την λογοτεχνία και την απλή, λαϊκή ζωή του κόσμου κατάφεραν στο τέλος να κατασκευάσουν μια ολοκληρωτικά νέα μορφή διασκέδασης των μαζών, αυτή του κινηματογράφου. Έναντι ενός μικρού ποσού (ενός nickel όπως λεγόταν, εξού και η ονομασία "nickelodeon" που σήμαινε τότε οτι έναντι ενός νομίσματος, μπορούσες να θαυμάσεις τις κινούμενες αυτές εικόνες) ο κόσμος μπορούσε να παρακολουθήσει τη σύντομη μαγεία μέσα στα σκοτεινά δωμάτια, βλέποντας άλογα να περπατάνε, ανθρώπους να εμπλέκονται σε τραγελαφικές καταστάσεις και ευτράπελα και ένα σωρό άλλες μικρές ιστορίες καθημερινής ζωής. Λίγο αργότερα ο George Melies προχώρησε την θεματολογία ένα βήμα πιο πέρα με τα φαντασιακά του, χάρτινα τοπία σε μια ταινία που από πολλούς θεωρείται η πρώτη ταινία ever made, το "Le Voyage dans la Lune" (a.k.a "A Trip to the Moon"), το 1902. Καθώς τα χρόνια περνούσαν ο κινηματογράφος εξελισσόταν και ολοένα και περισσότερες δημιουργίες άρχιζαν να κάνουν την εμφάνισή τους. Παρόλα αυτά δεν ήταν μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο που έγινε η πραγματική δημιουργική έκρηξη και που κάπου εκεί συναντούμε και τις απαρχές της avant-garde. Οι κοινωνικοπολιτικές διαφοροποιήσεις, ο φόβος του πολέμου και οι εσωτερικές εντάσεις δημιούργησαν το κατάλληλο πρόσφορο έδαφος, προκειμένου μπόλικες ανήσυχες φύσεις να βρουν την διέξοδο που αναζητούσαν στον κινηματογράφο. Διανοούμενοι, 'νεογέννητοι' σκηνοθέτες, ερασιτέχνες και λάτρεις της τέχνης, άρχισαν να συσσωρεύονται στο Παρίσι, που θεωρήθηκε το λίκνο της νεοανθησμένης κουλτούρας, με αποτέλεσμα η επαφή όλων αυτών μεταξύ τους (τόσο κυριολεκτικά, όσο και μεταφορικά) οδήγησε στην δημιουργία μερικών από τα σημαντικότερα δείγματα της avant-garde. Ουσιαστικά όταν κάνουμε λόγο για αυτό το ρεύμα εννοούμε τα φιλμάκια όλων εκείνων των προσωπικοτήτων που ήθελαν να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της δημιουργίας (εξάλλου αυτό ακριβώς σημαίνει ο όρος avant-garde). Εμπνευσμένοι από τα πάντα τριγύρω τους, από τη λογοτεχνία, μέχρι την ποίηση και από τα ποικίλα ρεύματα της ζωγραφικής, όπως ο σουρεαλισμός, ο γερμανικός εξπρεσιονισμός και ο ντανταϊσμός, αυτά τα μυαλά ωθούσαν διαρκώς τα όρια όλο και πιο μακριά και αποτελούσαν τα ριξικέλευθα πρόσωπα της εποχής τους. Επιδίωκαν να εξετάζουν τα ίδια τα στοιχεία του κινηματογράφου, όπως η ταχύτητα του φιλμ, το ίδιο το φιλμ ως πρώτη ύλη, το χρώμα, την υφή, την ταχύτητα κ.λ.π και να πειραματίζονται πάνω και με αυτά, με αποτέλεσμα οι περισσότερες από αυτές τις μικρής διάρκειας ταινίες (από 1-20 λεπτά οι πιο πολλές) να χαρακτηρίζονται σήμερα ως experimental films καθώς αυτό ακριβώς ήταν: εξερευνούσαν τις δυνατότητες του κινηματογράφου από καταβολής του και στην πιο καθαρή και αυθεντική του μορφή. Και ποια καλύτερη ευκαιρία για να μάθεις γι' αυτόν και να δημιουργήσεις, από το να ξεκινήσεις από τα ίδια τα υλικά που αυτός σου προσφέρει;
Εδώ στο πρώτο part θα δούμε μερικά τέτοια φιλμάκια που ασχολήθηκαν σε πρώτη φάση με την φύση των υλικών, ενώ στο δεύτερο θα δούμε κυρίως πρωτοποριακά, ολιγόλεπτα φιλμ που χαρακτηρίστηκαν avant-garde κυρίως λόγω του θέματός τους, το οποίο προκαλούσε ουκ ολίγες φορές.
Hope you'll enjoy it!
Part 1
Len Lye, "A Colour Box", 1935
O Lye ήταν ένας Νεοζηλανδός δημιουργός ο οποίος χρησιμοποιούσε χρωματισμένες ζελατίνες ή καλύτερα ζωγράφιζε πάνω στο ίδιο το φιλμ και στη συνέχεια πρόβαλε τα σχέδια του με σε γρήγορη ταχύτητα και συνοδευόμενα συνήθως από κάποια γρήγορη, μουσική μπάντα. Το παρακάτω videaki αποτελεί κομμάτι μιας σειράς σύντομων φιλμ που ανατέθηκαν στον Lye για την διαφήμιση και την προώθηση των Νεοζηλανδικών Ταχυδρομείων! (Government Post Office, αυτό σημαίνουν τα αρχικά που βλέπετε όταν ξεκινάει).
Jordan Belson, "Samadhi", 1967
O Belson δημιουργούσε μαγευτικά φιλμάκια επηρεασμένος από την θεωρία περί ανθρώπινης ύπαρξης, δημιουργίας του σύμπαντος και όλα αυτά τα περί της φιλοσοφικής αναζήτησης. Έμπνευσή του αποτέλεσε η Ινδία, ενώ όλα αυτά που φαίνονται δύσκολο να επιτευχθούν στα ταινιάκια
Καλειδοσκοπικές εικόνες, περιστρεφόμενα αντικείμενα χωρίς καμία σύνδεση μεταξύ τους, τα χείλη και τα μάτια μιας γυναίκας που ποτέ δε βλέπουμε ολόκληρη, μουσική επένδυση που σου εντυπώνεται, διαρκές fade in-fade out εικόνων, αέναη κίνηση που μοιάζει πραγματικά με ένα συνεχόμενο μπαλετικό χορό, δημιουργούν μια απόλυτα σουρεαλιστική 10λεπτη ταινία που σε ζαλίζει και σε κάνει να αναρωτιέσαι πόσο μπροστά ήταν τελικά όλοι αυτοί μόλις το 1924...
Marchel Duchamp, "Anemic Cinema", 1926
Επηρεασμένος από τον σουρεαλισμό, τον ντανταϊσμό, τον κυβισμό, τον φοβισμό και πολλά άλλα ζωγραφικά ρεύματα ο Duchamp αποτέλεσε μια έντονη και δημιουργική προσωπικότητα της εποχής φιλοτεχνώντας πίνακες, γλυπτά και φιλμ. Εδώ μια αέναη σπείρα κινείται διαρκώς γυρνώντας προς τα μέσα, γυρνώντας προς τα έξω και παίρνοντας την μορφή κειμένων που με τη σειρά τους γυρίζουν γύρω, γύρω σε ένα ασταμάτητο παιχνίδι κίνησης...
Storm de Hirsh, "Peyote Queen", 1965
Αν εξαιρέσουμε την παρουσία της Αμερινίδας Maya Deren η οποία αποτέλεσε δεσπόζουσα φυσιογνωμία της avant-garde, δεν ήταν πολλές οι γυναικίες παρουσίες που έκαναν την διαφορά. Παρόλα αυτά υπήρξαν κάποιες προσπάθειες που έκαναν τα δικά του έργα. Μια από αυτές ήταν και η Storm de Hirsh. Θυμίζοντας λίγο το "Ballet Mechanique" του Leger, το Peyote Queen είναι μια πιο σύγχρονη έκδοση της καλειδοσκοπικής δράσης που συναντάμε στο κινηματογραφιστή του '24. Σπάζοντας το πλάνο σε 4 διαφορετικά και αυτόνομα μικρο-πλάνα, η de Hirsh παρουσιάζει απλά, καθημερινά πράγματα που επιδίδονται σε διαρκή κίνηση, με το απαραίτητο μουσικό άκουσμα από πίσω, παίζοντας με τα χρώματα, τα υλικά και τις υφές.
To be continoued....
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου