Παρασκευή 17 Μαΐου 2013

The Great Gatsby: The all seeing eyes of Dr. TJ Eckleburg...

NEW ARRIVAL

Χαιρετώ, χαιρετώ.  Σήμερα θα ασχοληθούμε όπως μπορείτε να φανταστείτε, με την νέα ταινία του Baz Luhrman, "The Great Gatsby".  Σας έχω ξαναπεί πως παρά το γεγονός πως στο blog ανεβάζω ταινίες οι οποίες αποτελούν προσωπική απόλαυση, εντούτοις κάποιες φορές, δεν μπορώ να μην ασχοληθώ και με τις αντίστοιχες οι οποίες προκαλούν ένα σούσουρο, για τους δικούς της λόγους η καθεμιά.  Το "The Great Gatsby" αποτελεί μια τέτοια ταινία και παρακάτω θα προσπαθήσω να δώσω την δική μου εξήγηση για τους λόγους που τελικά δεν κατάφερα να τον "αγαπήσω".  Όσο υπέροχος κι αν νόμιζε πως ο Luhrman πως είναι...


O Jay Gatsby (Leonardo di Caprio) είναι ένας μυστήριος εκατομμυριούχος, ο οποίος ζει μόνος στην μεγαλοπρεπή και έως και κιτς έπαυλή του, στο φανταστικό West Egg του Long Ailand.  Αν για κάτι είναι γνωστός, πέρα δηλαδή από όλες τις φήμες που κυκλοφορούν ανάμεσα στους μπλαζέ πλούσιους, αναφορικά με το πως έχτισε όλη την αμύθητη περιουσία του, είναι για τα εκκωφαντικά του πάρτι, τα γεμάτα σερπαντίνες, γκλίτερ και σαμπάνια που ρέει άφθονη.  Κάθε σαββατοκύριακο η κεκλεισμένων των θυρών παρουσία του Gatsby, γίνεται σημείο αναφοράς, μιας που ο οικοδεσπότης δεν τσιγκουνεύεται τίποτα μπροστά στην αγάπη.  Γιατί ο μελαγχολικός και εν τέλει απόκληρος της κοινωνίας, Gatsby, παραδίδει κάθε εβδομάδα την πιο large διασκέδαση, με την ελπίδα να έρθει κάποια στιγμή και η αιώνια αγαπημένη της καρδιάς του, Daisy (Carey Mulligan).  H Daisy είναι πλέον παντρεμένη με τον all american boy και γυναικά, Tom Buchanan (Joel Edgerton), με τον οποίο ζει μια πλουσιοπάροχη αλλά κατά τα άλλα ρηχή και θλιμμένη ζωή.
Παρατηρητής όλων αυτών, είναι ο ξάδελφος της Daisy, Nick Carraway (Tobey Maguire), ο οποίος θα αποτελέσει στην ουσία και τον μοναδικό πραγματικό φίλο του Gatsby.  Εν μέσω ξέφρενου χορού, πολλαπλών δόσεων παγιέτας και ξεφαντώματος, το ρομάντζο των δυο πρωταγωνιστών θα φουντώσει.  Οχι όμως και η αληθινή αγάπη...


Καταρχάς να ξεκαθαρίσω κάτι.  Το βιβλίο δεν το έχω διαβάσει (ακόμα), συνεπώς δεν μπορώ να μείνω και πολύ στο κατά πόσο μεταφέρθηκε όσο πιο πιστά γινόταν το αυτούσιο λογοτεχνικό δημιούργημα στο κινηματογραφικό πανί.  Παρόλα αυτά μπορώ να αντιληφθώ πως όταν αποτελεί κοινή παραδοχή πως μιλάμε για ένα εκ των σπουδαιότερων λογοτεχνημάτων που γράφτηκαν ποτέ, σίγουρα αυτό δεν μπορεί να απέχει και πολύ από την αλήθεια.  Θα ξεκινήσω συνεπώς την "κριτική" μου κάπως αιρετικά και προασπιζόμενη κατά τρόπο χαλαρό την αξία του κατασκευάσματος του F. Scott Fitzgerald.
Σε πρώτη φάση έχει σημασία να αντιληφθούμε το χρονικό πλαίσιο μέσα στο οποίο τοποθετείται το "The Great Gatsby", οχι για άλλον λόγο, αλλά για να δικαιολογήσω σε έναν βαθμό την αξία του βιβλίου, μιας που με τις συζητήσεις που άνοιξαν χθες σχετικά με την ταινία, υπήρξαν ορισμένοι που κατηγορούσαν το βιβλίο ως πολύ ρηχό και με χαρακτήρες συμπεριφοράς 10χρονου.
Αρχικά το γεγονός πως το "The Great Gatsby" κατατάσσεται στην κατηγορία των "great american novels", θα έπρεπε να λέει από μόνο του κάτι μιας που αυτομάτως σημαίνει πως αποτελεί τον καλύτερο δημιουργικό εκφραστή της εποχής στην οποία γράφτηκε και την οποία χαρακτηρίζει.  Συνεπώς θα ήταν άτοπο να το κρίνουμε από μια σκοπιά αποδεσμευμένη από τον αυστηρά καθορισμένο χρονικό χώρο (ή χωρικό χρόνο) των ξέφραγων '20s, διότι απλά εκεί εντάσσεται.  Και στα πλαίσια αυτού, αποτελεί τον ιδανικότερο εκφραστή μιας εποχής βουτηγμένης στο παράνομο αλκοόλ (ενδεχομένως η διανομή του αλκοόλ δεν ήταν ποτέ πιο έντονη από την εποχή της ποταπαγόρευσης), την καταστολή των ηθών και την boom-ίστικη άνθηση της οικονομίας με την βοήθεια του Χρηματιστηρίου.  Άρα λοιπόν το "The Great Gatsby" αποτελεί έναν great μπούσουλα καταγραφής της ιστορικοκοινωνικής πραγματικότητας, με ολίγον από μυθοπλαστικό έρωτα, and that's that.


Ο μυθοπλαστικός βέβαια έρωτας μπορεί να μην είναι καν μυθοπλαστικός, μιας που και η σχέση του Fitzgerald με την Zelda, μιας γυναίκας που λέγεται πως τον ταλαιπώρησε εξαιτίας της υψηλής, κοινωνικής της καταγωγής και των χλιδάτων απαιτήσεών της, μάλλον αποτέλεσε πασιφανή τροφή για το βιβλίο του.
Παρά το γεγονός βέβαια πως ο Fitzgerald κάνει μια ενδελεχή καταγραφή της εποχής του, εντούτοις δεν παραμένει μόνο στην επιφάνεια του θέματος, αλλά μοιάζει περισσότερο να την χρησιμοποιεί με τρόπο ειρωνικό, προκειμένου να αποτυπώσει έννοιες όπως η ανθρώπινη μοναξιά και ματαιοδοξία, οι ηθικές αρχές, η ανάγκη κοινωνικής ανέλιξης και η ματαιότητα της ύπαρξής μας.
Και εδώ ερχόμαστε στα του Baz Luhrman.  Δεν είναι οτι η ταινία του δεν είναι εντυπωσιακή.  Δεν είναι οτι δεν είναι φανταχερή.  Δεν είναι οτι η επιλογή του cast είναι ατυχής (αν και για να λέμε και την αλήθεια, ο Tobey Maguire είναι για ακόμη μια φορά ένα ταπεινό χαμομηλάκι).  Είναι οτι το βιντεοκλιπίστικο όραμα του Αυστραλού σκηνοθέτη, έμελλε κάποια στιγμή να τον προδώσει μιας που μπορεί να έχουμε συνηθίσει το στυλιζαρισμένο του υπερθέαμα ήδη από την εποχή του "Romeo+Juliet" (με την πρώτη του συνεργασία εκεί με τον di Caprio ακόμη παιδαρέλι), και μπορεί όλοι να θαυμάσαμε την εξαίσια χημεία ανάμεσα στον Ewan McGregor και την Nicole Kidman υπό τους ήχους του "Show must go on" των QUEEN, στο υπέροχα μπουρλέσκ "Moulin Rouge", παρόλα αυτά δε γίνεται να επαναπαύεσαι στις δάφνες ενός παρελθόντος (μη ξεχνάμε Baz πως έχεις κάνει και την μεγάλη πατατιά που ακούει στο όνομα "Australia") και να πορεύεσαι με βάση την φαντεζί σου σκηνοθεσία και τα ομολογουμένως εκπληκτικά κοστούμια της συζύγου σου Catherine Martin.  Γιατί αν θέλουμε να πούμε και καμιά αλήθεια, γιατί από όλο το παγκόσμιο λογοτεχνικό ρεπερτόριο ο Luhrman αποφάσισε να μεταφέρει την ιστορία του Gatsby;  Μήπως επειδή η εποχή "σηκώνει" την κινηματογραφική υπερβολή που τόσο καλά ξέρει ο ίδιος να χειρίζεται;


Ακόμα βέβαια και από πλευράς σκηνοθεσίας ο Luhrman κάπου χάνει την μπάλα μιας που για να το θέσω και κομψά, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί από μέτρια έως και κακή (μη πέσετε ακόμα να με φάτε, έχω λόγο που το λέω).
Οι αντιρρήσεις μου έχουν να κάνουν με τα εξής.  Πρώτον, η δημιουργία μιας ταινίας με την τεχνική του 3D, πρέπει να γίνεται μόνο και εφόσον αυτή ακριβώς η τεχνική μπορεί να προσδώσει στο φιλμ κάτι το διαφορετικό και κάτι το οποίο θα καταστήσει ουσιαστικά την ταινία μοναδική και άξια αναφοράς, χάρη σε αυτό.  Χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα αποτέλεσε η ταινία του Ang Lee, "The Life of Pi", η οποία ήταν μια πραγματικά εντυπωσιακή εμπειρία, κάτι το οποίο έγινε δυνατό μέσα από την χρήση του 3D.  Το γεγονός μάλιστα πως αποτελούσε μια παραβολή, ένα παραμύθι αν θέλετε, ενίσχυε ακόμα περισσότερο την χρηστικότητά της, καθώς οποιαδήποτε σχέση με την πραγματική ζωή περνούσε σε δεύτερη μοίρα για χάρη τις "μεταφορικής" διήγησης.  Αντιθέτως στο "The Great Gatsby" το πράγμα μπουκώνει τόσο πολύ στην οθόνη εξαιτίας της τρισδιάστατης εκδοχής, ώστε η σκηνοθεσία περισσότερο καταλήγει σαν κακέκτυπο ενός συνδυασμού live action και animation, παρά σαν μια ταινία εποχής.  Η δε ψηφιακότητα του όλου εγχειρήματος δεν σε αφήνει να απολαύσεις το γενικότερο στήσιμο του story, καθώς οι πρωταγωνιστές μοιάζουν σχεδόν να ξεκολλάνε πάνω από το φόντο, γεγονός που ενισχύει ακόμα περισσότερο την εντύπωση του κακοφτιαγμένου 3D-ζαρίσματος της εικόνας.  Η όποια απόλαυση έρχεται μόνο μέσα από τους κλειστούς χώρους δράσης, καθώς τα "εξωτερικά" πλάνα πνίγονται μέσα στο στημένο και ψεύτικο περιβάλλον.
Η κατάσταση παραμένει αδιόρθωτη ακόμα και μέσα από την χρήση ψηφιακών καπνών και ομίχλης με την οποία ο Luhrman πασχίζει να καλύψει τις σκηνοθετικές του αδυναμιάρες, καθώς όπως όλα δείχνουν μάλλον ξεχάστηκε εξαιτίας του αστραποβολήματος των κοστουμιών.


Δεύτερον, αν και οι ηθοποιοί κάνουν τα πάντα προκειμένου να αποδώσουν ορθά τους ρόλους τους, εντούτοις κάποιοι από αυτούς τα καταφέρνουν λιγότερο καλά από άλλους.  Όπως είπα, ο Maguire είναι απλός αδιάφορος, την ίδια στιγμή που ο di Caprio μοιάζει να κουβαλάει στην πλάτη του την προσπάθεια ερμηνείας ενός χαρακτήρα, με τρόπο σε στιγμές αμήχανο, σαν να προσπαθεί να ανταποδώσει στον Luhrman με την παρουσία του για "old time's sake".
Παράλληλα η χημεία της Mulligan με τον di Caprio δεν είναι κακή, δεν είναι όμως και καλή, με αποτέλεσμα η σχέση τους να αναπτύσσεται με κάπως βραδείς και διστακτικούς ρυθμούς, οι οποίοι δεν προσφέρουν τίποτα στην έτσι κι αλλιώς περιρρέουσα ραθυμία της ταινίας.  Αν εξαιρέσουμε τις σκηνές των πάρτι στις οποίες ο Luhrman παίρνει άριστα δέκα, όλη η υπόλοιπη ταινία παραπαίει ανάμεσα σε κατακερματισμένα μοντάζ, υπερβολικά μακρές πρόζες και περιεχόμενο που θα έπρεπε να είναι καλύτερα φροντισμένο, καθιστώντας την κοντά δυόμιση ώρες διάρκεια της, too too much.
Το "The Great Gatsby" είναι για εμένα μια οπτικοακουστική φαντασμαγορία, δίχως ουσία, η οποία φαίνεται να έχει πετύχει το ένα στα δυο, αλλά να έχει χάσει το πιο βασικό κομμάτι: την ουσία.  Στην τελική ο κόσμος του Gatsby δεν μοιάζει να είναι μόνο φρου φρου κι αρώματα, αλλά περισσότερο να τα λειτουργεί αυτά μέσα από την οπτική μιας προσωπικής και διαρκώς κρυμμένης μοναχικής προσωπικότητας με μια μεγάλη αγάπη, αφιερωμένος μια για πάντα στον έναν και μοναδικό σκοπό της ζωής του: την επιστροφή της άσωτης αγαπητικιάς.  Που είναι αυτό αγαπητέ Luhrman;

Τι έμαθα από την ταινία: Οτι το να ακούς rap Jay-Z ως ενδοαφηγηματική μουσική, είναι από τα πιο αστεία πράγματα που είδα/άκουσα πρόσφατα σε ταινία, οτι το ροζ κοστούμι του Leo έκλεψε την παράσταση και οτι το φιλί στο δέντρο είναι από τις ελάχιστες σκηνές που άξιζαν πραγματικά.


TRIVIA
  • Η παραγωγή καθυστέρησε, όταν μια κινούμενη κάμερα χτύπησε τον Luhrman στο κεφάλι, αναγκάζοντας τον να διακόψει τα γυρίσματα προκειμένου να κάνει τρία ράμματα.
  • Μπορεί κανείς να δει μια εικόνα της Zelda Fitzgerald στο διαμέρισμα που μοιράζεται ο Tom με την Myrtle (Isla Fisher).
  • Για τον ρόλο του Tom Buchanan ήταν αρχικά υποψήφιος ο Ben Affleck.  Αυτό.
(ΠΗΓΗ IMDB)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου