Ένα παντρεμένο ζευγάρι στο σύγχρονο Ιράν αντιμετωπίζει μια δύσκολη απόφαση ζωής. Από τη μια πλευρά η Simin (Leila Hatami) θέλει να φύγει μακριά από τη χώρα, μαζί με την 11χρονη κόρη της, προκειμένου να καταφέρει να της εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον. Από την άλλη πλευρά ο σύζυγός της Nader (Peyman Moaadi) αδυνατεί να μοιραστεί τις φιλοδοξίες της για μια ζωή στο εξωτερικό, καθώς πρέπει να φροντίζει τον άρρωστο, ηλικιωμένο πατέρα του ο οποίος υποφέρει από Alzheimer. Η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη και το ζευγάρι χωρίζει, με την Simin να μετακομίζει στο σπίτι της μητέρας της τελικά, χωρίς την κόρη της, η οποία παραμένει με τον πατέρα. Στην ήδη τεταμένη κατάσταση θα έρθει να προστεθεί λίγο αργότερα και η κατηγορία του Nader από τη Razieh (Sareh Bayat), τη γυναίκα που είχε αναλάβει την φύλαξη του κατάκοιτου σχεδόν πατέρα του, σχετικά με την ευθύνη που φέρει απέναντί της, όσον αφορά τον τρόπο που της συμπεριφέρεται. Όταν στη συνέχει στηθεί ένα γαϊτανάκι ψεμάτων, αποφυγής της αλήθειας και εικασιών, όλοι θα βρεθούν μπλεγμένοι σε μια περίεργη ιστορία. Ο αντίκτυπος θα είναι σκληρός για όλους, αλλά κυρίως για την μικρή κόρη του ζευγαριού Termeh (Sarina Farhadi) η οποία θα χάσει τη γη κάτω από τα πόδια της, βλέποντας την οικογένειά της να καταστρέφεται...
Ο Ιρανός σκηνοθέτης Asghar Farhadi επιστρέφει φέτος με μια ταινία που από πολλούς θεωρείται μια εκ των καλυτέρων της τελευταίας 5ετίας τουλάχιστον! Με επίσημη συμμετοχή σε πολλά κινηματογραφικά φεστιβάλ, και την συλλογή μπόλικων βραβείων, το "A Separation" αποτελεί έναν ύμνο στη σύγχρονη ιρανική ζωή, ιδωμένη όμως από μια διαφορετική πλευρά από αυτή που έχουμε συνηθίσει από τον γενικότερο, εθνικό, ιρανικό κινηματογράφο.
Φεύγοντας νικήτρια από το φεστιβάλ του Βερολίνου, με τη Χρυσή Άρκτο στη πλάτη, ο Farhadi μας μεταφέρει για ακόμη μια φορά στην ιδιόμορφη (για εμάς τους Δυτικούς) οικογενειακή μορφή των Ανατολικών χωρών,όπως αυτή υπόκειται σε αυστηρά θρησκευτικές βάσεις και τον απόλυτο διαχωρισμό αρσενικού-θηλυκού.
Ανεξάρτητα με το τι επιβάλλεται από τον παραδοσιακό, ιρανικό κινηματογράφο σχετικά με την απεικόνιση της κοινωνίας και μακριά από τα φιλοσοφικά και υπαρξιακά ζητήματα που θέτουν στις ταινίες τους άλλοι σπουδαίοι Ιρανοί σκηνοθέτες, όπως ο Αμπάς Κιαροστάμι ("Through the Olive Trees"-1994, "Taste of Cherry"-1997), o Farhadi διαφοροποιείται καθώς δεν μένει εγκλωβισμένος στα καθαρά κοινωνικοπολιτικά πλαίσια της χώρας αλλά κάνει ένα βήμα πιο πέρα, παρουσιάζοντας μια δραματική ιστορία, χτισμένη κυριολεκτικά πάνω σε δυο πράγματα: το λόγο, και κατ' επέκταση το ψέμα. Το λόγο του πατέρα, το λόγο της μητέρας, της κόρης κ.ο.κ. Και για να το κάνει ακόμα πιο ενδιαφέρον, αποφασίζει να δομήσει στη συνέχεια και ένα ιδιοφυές παιχνίδι ψέματος πάνω στο οποίο στηρίζει τελικά την ιστορία του. Ένα παιχνίδι με αρχή, μέση και τέλος που λειτουργεί στην ουσία καθαρτικά για τους εμπλεκόμενους, με διαφορετικό για τον καθένα τρόπο.
Μπορεί μέχρι σήμερα οι δουλειές του Farhadi να είναι μετρημένες στα δάχτυλα, όλες όμως διέπονται από την βαθιά επίδραση που έχει ασκήσει πάνω του ο πολιτισμός και η ζωή της χώρας του. Από το "Low Heights" του 2002 στο ρόλο του σεναριογράφου, μέχρι το εξαιρετικό "The Beautiful City" (2004) και το πιο πρόσφατο "About Elly" (2009), όλες του οι ταινίες είναι διαποτισμένες από το ιρανικό background και την εξιστόρηση των καταστάσεων έτσι όπως τις βιώνουν οι ήρωές του, οι οποίοι με τον ένα ή με τον άλλον τρόπο, έρχονται πάντα αντιμέτωποι με την ηθική και εθιμική τους 'κληρονομιά'.
Αυτή τη φορά ο Farhadi κάνει την υπέρβαση και μας προσφέρει ένα πλούσιο οπτικά και συναισθηματικά φιλμ, το οποίο πίσω από το προφανές, κοινωνικό του παραπέτασμα, κρύβει ένα θέμα το οποίο ενυπάρχει σε κάθε χώρα, εθνικότητα και λαό ετούτου του κόσμου: αυτό του ψέματος και της μοιραίας ύπαρξής του που συνεπάγεται η παρουσία του ανθρώπου πάνω στη Γη. Όσο το άτομο ζει και αναπνέει, το ψέμα θα αποτελεί πάντα μια αναπόφευκτη μοίρα, ένα αγκάθι στην καθημερινότητα, που άλλοτε μπορεί να απλά να τσιμπήσει και άλλοτε να ματώσει για τα καλά. Ακριβώς όπως εδώ.
Η ενασχόληση του ιρανικού κινηματογράφου με τις βαθιά, ανθρώπινες καταστάσεις, τις σχέσεις και την δραματικότητά τους (που πολλές φορές φτάνει σε υπερβολικό βαθμό), δεν είναι καθόλου τυχαίο γεγονός, αφού φαίνεται πως ο εθνικός κινηματογράφος της χώρας, έχει στοιχεία που βασίζονται σε ένα άλλο πολύ γνωστό ρεύμα το οποίο μεσουράνησε κυρίως από τα μέσα της δεκαετία του '40: αυτό του ιταλικού νεορεαλισμού.
Η ταινία του Kiarostami, "Where is the Friend's Home?" (1987), αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της αναβίωσης του νεορεαλιστικού στύλ ταινίας, το οποίο είχαμε συναντήσει στα έργα μερικών από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες, όπως των Luchino Visconti, Roberto Rossellini και Federico Fellini.
Το γύρισμα σε φυσικούς χώρους, η απουσία τεχνιτών φώτων, οι ερασιτέχνες ηθοποιοί και η ενασχόληση με γνωστά θέματα όπως η φτώχεια και η πείνα (τα οποία βέβαια εδώ παίζουν δευτερεύοντα ρόλο) αποτελούν χαρακτηριστικά που συναντάει κανείς στην παραπάνω ταινία του Kiarostami. Η διαφοροποίησή του από τους Ιταλούς νεορεαλιστές, είναι οτι ως ανανεωτής του είδους αποφασίζει και αυτός με τη σειρά του να μεταφέρει τα όρια του νεορεαλισμού, λίγο πιο μακριά. Πιο συγκεκριμένα τον 'σκηνοθετημένο ρεαλισμό' του de Sica για παράδειγμα, τον παίρνει και τον επαναπλάθει από την αρχή, επιλέγοντας να κρατήσει στην ταινία του πλάνα, που ο Ιταλός σκηνοθέτης θα είχε βρει περιττά και θα είχε πετάξει στον 'κάλαθο των αχρήστων'. Τα πλάνα αυτά θα μπορούσαν να αποτελούν διάφορες σφήνες (πλάνα που αποφασίζουν να γυρίσουν οι σκηνοθέτες σε περίπτωση που τα χρειαστούν για να 'γεμίσουν' την ιστορία, εάν το απαιτήσει το μοντάζ) ή απλά περιττό υλικό.
Στη πορεία του Ιρανικού κινηματογράφου μπορεί να δει κανείς πολλά τέτοια παραδείγματα ταινιών, που κάνουν κάτι παραπάνω από εμφανές οτι οι Ιρανοί δημιουργοί κατόρθωσαν όχι μόνο να ακολουθήσουν με επιτυχία ένα πασίγνωστο (αν και αρκετά περιορισμένο χρονικά όσον αφορά τον καθαρόαιμο ιταλικό νεορεαλισμό) κινηματογραφικά ρεύμα, αλλά και να τον αφομοιώσουν στη δική τους κουλτούρα και το σημαντικότερο, να τον αναβιώσουν. Η αναγέννηση του νεορεαλισμού αποτελεί τη βάση κάθε σύγχρονης δραματικής, ιρανικής δημιουργίας.
Το "A Separation" αποτελεί μια δραματική μεν ταινία, με πολυεπίπεδο δε υπόβαθρο που σε πρώτη ανάγνωση μπορεί και να μη φαίνεται.
Αναμφίβολα το πρώτο επίπεδο της ταινίας έχει να κάνει με το κομμάτι που αφορά τα κοινωνικά στερεότυπα και γενικότερα τη φύση του ίδιου του Ιράν. Η θέση της γυναίκας και η θέση του άντρα είναι δυο τελείως διαφορετικές καταστάσεις, αλλά ακόμα και εδώ οι διαφορές των φύλων μεταξύ τους περιορίζονται αισθητά. Η γυναίκα έχει τη δυνατότητα να αντιδρά, να αγωνίζεται, ακόμα και να εγκαταλείπει την οικογενειακή εστία, πράγμα ανήκουστο στις χώρες της Ανατολής. Ο Farhadi διαφοροποιείται αισθητά ακόμα και σε αυτό το κομμάτι της ταινίας.
Το δεύτερο επίπεδο έχει να κάνει με ένα, κλασικού τύπου, οικογενειακό δράμα στο οποίο γινόμαστε μάρτυρες των προβλημάτων και της κρίσης που βιώνει στο γάμο του ένα νεαρό ζευγάρι. Και πάλι όμως ο σκηνοθέτης επιλέγει να κάνει τον δικό του, έμμεσο σχολιασμό πάνω στη παλιά και τη νέα εικόνα του Ιράν, αντιπαραβάλλοντας την νεαρή κόρη και την ανάγκη ενός διαφορετικού μέλλοντος (που συμβολίζει φυσικά το νέο), με τον άρρωστο πατέρα του πρωταγωνιστή, ο οποίος αποτελεί την αιτία που τον κρατάει πίσω, προσκολλημένο σε ένα περασμένο προ πολλού παρελθόν.
Στο τρίτο και τελευταίο επίπεδο ο Farhadi στοχάζεται την έννοια του ψέματος, των αλυσιδωτών αντιδράσεων και του αντίκτυπου που έχει πάνω στα άτομα.
Η σκηνοθεσία μέσω της οποίας ο Farhadi πετυχαίνει την τμηματική κορύφωση του δράματος, είναι εντυπωσιακά απλή και λειτουργική. Με 'μπουκωμένα' πλάνα γεμάτα διαρκή κίνηση και πολλά πρόσωπα, και με μια κάμερα ανά χείρας (όπως είναι και στην τελική γυρισμένη η ταινία), δίνει έναν σύγχρονο τόνο, πάνω σε αυτό το ηθικολογικό/ελαφρώς φιλοσοφικό του δράμα. Παράλληλα η παρουσία πολλών διάφανων επιφανειών, όπως τα τζάμια στα παράθυρα ή το χοντρό γυαλί της πόρτας, αποτελούν και αυτά στοιχεία που προσδίδουν στην ταινία την αίσθηση της απομόνωσης, την ίδια στιγμή που το πλάνο απαρτίζεται από την ύπαρξη πολλών ατόμων (το τελευταίο πλάνο της ταινίας είναι ενδεικτικό, όσον αφορά τη χρήση των τζαμιών και το πως καθίσταται στιγμιαία κοινωνός μηνυμάτων).
Εκτός από την ρεαλιστική κατά τα άλλα απόδοση της ιστορίας, μέσω της σκηνοθεσίας, οι ερμηνείες είναι ένα ακόμα στοιχείο που κλέβει την παράσταση, καθώς ανεξαιρέτως όλοι είναι διαμάντια. Η προσοχή ίσως και να πέσει στις μικρές πρωταγωνίστριες (δικαιολογημένα εάν με ρωτάτε). Διόλου τυχαίο γεγονός, μιας που τα παιδιά στο Ιράν 'εκπαιδεύονται' από νωρίς στα του κινηματογράφου, μέσω του εθνικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου για παιδιά. Στην ταινία όλοι φέρνουν σε πέρας το ρόλο τους ιδανικά, και χαρίζουν μερικές από τις δυνατότερες ερμηνείες της χρονιάς.
Το "Α Separation" είναι μια από τις καλύτερες ταινιακές επιλογές της χρονιάς, και όσοι δε την έχετε δει ακόμα, επιλέξτε να το κάνετε. Με έντονα στοιχεία δράματος, αλλά και μοντέρνου (ο μοντερνισμός είναι χαρακτηριστικός στη ταινία) θρίλερ, είναι σίγουρα ένα φιλμ που δε θα σας αφήσει αδιάφορους, μέχρι και το εξαιρετικό του φινάλε.
Τι έμαθα από τη ταινία: Οτι η θρησκεία μπορεί να μπει στη μέση ακόμα κι αν έχει να κάνει με το άλλαγμα ενός αρρώστου, ηλικιωμένου άνδρα, οτι ο πρωταγωνιστής είναι ωραίος άντρας (κοίτα να δεις!) και οτι εντάξει κι οι γυναίκες καλές είναι. Τςςςς...
TRIVIA
- Είναι η πρώτη ταινία ever που έφυγε από το φεστιβάλ του Βερολίνου με 3 Άρκτους.
- Η 11χρονη Termeh είναι στη πραγματικότητα κόρη του Farhadi.
- Αποτελεί την επίσημη συμμετοχή του Ιράν, για το Oscar Ξενόγλωσσης τη φετινή χρονιά.
(Πηγή IMDB)
