Τετάρτη 20 Μαρτίου 2013

Straw Dogs: Straw men

Χαιρετώ και πάλι.  Όπως έχουμε πει, αυτή την εβδομάδα, πρόκειται να ασχοληθούμε περισσότερο με ταινίες από το παρελθόν, μιας που είχαμε καιρό να ασχοληθούμε με αυτές.  Επίσης το γεγονός πως αυτή την εβδομάδα βγαίνουν μόνο κάνα δυο ταινίες που αξίζουν την προσοχή σας, εντείνει ακόμα περισσότερο αυτή την ιδέα.  Συνεπώς, μιας που την Δευτέρα είχαμε ταινία από την δεκαετία του ΄40, τώρα θα κάνουμε ένα μικρό, χρονικό άλμα και θα τσεκάρουμε μια ιδιαιτέρως αμφιλεγόμενη για την εποχή της ταινία, το "Straw Dogs" (1971) του Sam Peckinpah.


O Αμερικανός αστροφυσικός David Sumner (Dustin Hoffman), αποφασίζει να μετακομίσει για έναν χρόνο μαζί με την Βρετανίδα σύζυγό του Amy (Susan George), σε μια αγγλική αγροικία, προκειμένου να βρει την γαλήνη και την ησυχία που αποζητά, για να μπορέσει να δουλέψει.  Σε αυτήν την κατά τα άλλα ειδυλλιακή περιοχή, με τους πράσινους αγρούς, τα πέτρινα σπίτια και την ολοκληρωτικά αντίθετη εικόνα από την θορυβώδη πόλη (και δη την μεγαλούπολη, των αμερικάνικων δεδομένων), ο David θα βρεί την ιδανική γωνιά για σκέψη και περισυλλογή, ακόμη και όταν η γυναίκα του διαταράσσει την αυτοσυγκεντρωσή του, φωνάζοντας γύρω στις 500 φορές κάθε μέρα, την γάτα τους.
Παρά το γεγονός πως οι μέρες μοιάζουν να κυλούν, αργά και νωχελικά, αν και με κάποιες μικροεντάσεις από την πλευρά της Amy, η οποία νοιώθει παραμελημένη, το ζευγάρι, μάλλον θα έδινε τα πάντα, προκειμένου αυτό να παρέμενε και το βασικό τους "πρόβλημα".  Αντιθέτως, όταν μια ομάδα χωρικών, αποφασίσει να τους βάλει στο στόχαστρο του εμπαιγμού, (τον David δηλαδή που είναι "ξένος", αφού με την Amy, βολεύονται να την παρακολουθούν να τριγυρνά χωρίς σουτιέν), τα πράγματα θα αρχίσουν σιγά σιγά να ξεφεύγουν από κάθε πιθανό έλεγχο.  Όταν μάλιστα ο David αποφασίσει πως ήρθε η ώρα να υψώσει το ανάστημά του, τότε μια πραγματικά ανελέητη κόντρα θα ξεσπάσει, ανάμεσα σε εκείνον και του χοντροκομμένους χωριάταρους.  Ανελέητη και αιματηρή...


Αν για κάτι είναι χαρακτηριστικές οι ταινίες του Sam Peckinpah, αυτό είναι σίγουρα το θέμα της ακραιφνούς βίας, χωρίς όμως να γίνεται ποτέ αυτοσκοπός, αλλά και χωρίς να αποτελεί μια μονάχα υποψία ή μιας σκηνής θανάτου, περιορισμένη σε μερικά καρέ και έξω απ' το παράθυρο.
Ο Peckinpah, θεωρείται σήμερα ένας από του κορυφαίους, Αμερικανούς σκηνοθέτες, ένας άνθρωπος ο οποίος "έπαιζε" πάντα στην σκληρή πλευρά του κινηματογράφου, με ταινίες που περιστρέφονταν γύρω από κακούς άνδρες, μοιραίες γυναίκες και βία άνευ προηγουμένου, η οποία πάντα έβρισκε τον τρόπο να ελιχθεί μέσα στις ιστορίες του.  Παρά το γεγονός όμως πως αυτή, κρατούσε σημαντική θέση στις ταινίες, ο Peckinpah, φρόντιζε να εγκλωβίζει στην κάμερά του, όλους τους λόγους και τα γεγονότα, τα οποία δικαιολογούσαν την χρήση της, και την καθιστούσαν αναπόσπαστο κομμάτι των σεναρίων.  Θα μπορούσαμε να πούμε πως ήταν κάτι σαν πρώιμος Tarantino, ή για να το θέσουμε ακόμη πιο δίκαια, ο Tarantino μοιάζει να λειτουργεί ως ένας μεταγενέστερος Peckinpah, ακόμη και αν ξέρουμε πως οι επιρροές του συγκεκριμένου, είναι σαφέστατα περισσότερες από μια.
Αν ενδιαφερθεί κανείς για ένα από τα πιο γνωστά και σημαντικά (για διάφορους λόγους), έργα του Peckinpah, το "The Wild Bunch", θα ανακαλύψει την τάση του σκηνοθέτη για μια πεσιμιστική ντεκαντάνς, στην οποία υποβάλει τους ήρωές του, εξαναγκάζοντάς τους σε πικρή προετοιμασία, για το αναπόφευκτο της μοίρας τους.  Για παράδειγμα, στην προκειμένη περίπτωση, σκιαγραφεί και παρουσιάζει την δράση μιας ομάδας cowboys, γερασμένους και εντελώς παράταιρους με τον σταδιακά, προοδευτικό κόσμο.  Οι ήρωές του, δεν μοιάζουν με τον στιβαρό και all american boy, John Wayne, των ταινιών του John Ford, καθώς δεν χαρακτηρίζονται πιο από τίποτα το ηρωικό και δίκαιο.  Μοιάζουν περισσότερο με φαντάσματα των παλαιότερων εαυτών τους, τότε που κατέσφαζαν ακόμη "κακούς" Ινδιάνους, στο όνομα της όποιας τιμής.  Αυτοί οι ηλικιωμένοι τύποι, είναι τα απομεινάρια ενός κόσμου που έχει ξεράσει πια τους ήρωές του και συνεχίζει παραπέρα.  Η πατριωτική παρακμή είναι το φόρτε του, και στο "Straw Dogs", το αντιλαμβάνεται κανείς, ακόμη και από τον τίτλο.


Σε αντίθεση με το στιλιζάρισμα του Ford, ο οποίος όμως δεν έπαψε ποτέ τον προπαγανδιστικού χαρακτήρα κινηματογράφο του (οι Ινδιάνοι, ήταν αιώνια κακοί, και οι Αμερικάνοι οι σωτήριοι πατέρες), ο Peckinpah δεν μάσησε ποτέ τα λόγια του, ρίχνοντας μια κλωτσιά, και γκρεμίζοντας λιγάκι το αμερικάνικο όνειρο, ακόμα και όταν αφορά όπως εδώ, τον χαρακτήρα και την συμπεριφορά ενός Αμερικανού στα χωριά της Αγγλίας.
Καταρχάς ο τίτλος της ταινίας είναι ενδεικτικός, και σαφέστατα αυτός ο προσδιορισμός δεν αφορά μόνο τους "κακούς χωριάτες", αλλά και τον David Sumner, ο οποίος στην τελική, δεν διαφέρει και πολύ από αυτούς.  Να που πάλι ο Peckinpah, αποφασίζει στη θέση των δακτυλοδεικτούμενων Ινδιάνων, να βάλει τους τοπικούς κάτοικους της αγροτικής Αγγλίας, χωρίς όμως να θέτει στον αντίποδα τον ήρωα-πατριώτη, αλλά περισσότερο έναν κοντό αστροφυσικό, με εσωτερικά θέματα.  Προοδευτικά φυσικά, γίνεται ολοένα και περισσότερο κατανοητό οτι η παρουσία του Dustin Hoffman (ο οποίος είναι ιδανικός στον ρόλο), δεν έχει επιλεχθεί τυχαία από τον σκηνοθέτη (και παρά το γεγονός οτι ο ηθοποιός δήλωσε αργότερα πως δέχτηκε τον ρόλο μόνο για τα λεφτά, καθότι είναι φανατικός ενάντιος της βίας).  Το παρουσιαστικό του, η αντρική αδυναμία, στο πλευρό της σεξοβόμβας γυναίκας του, η οποία μοιάζει να τον έχει ευνουχίσει σε έναν βαθμό, καθώς και η λιποψυχία του να αντιμετωπίσει κατά πρόσωπο την ομάδα των γεροδεμένων τύπων, οι οποίοι έχουν αναλάβει τις επισκευές στο σπίτι του ζευγαριού, λειτουργούν εντελώς κόντρα με αυτό, του οποίου γινόμαστε μάρτυρες, κάπου στο τελευταίο μισάωρο της ταινίας.  Ποιος είναι στην τελική, ο πραγματικός κακός της ταινίας;  Ο σκηνοθέτης, έχει μια σαφέστατη εικόνα γι' αυτό.  Το ίδιο και εμείς, μετά το τέλος της.


Το "Straw Dogs" χαρακτηρίζεται από έναν σωρό ετερόκλητα περιστατικά και αλήθειες, τα οποία μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να μοιάζουν λίγο χυμένα στην τύχη, εντούτοις υπάρχουν διαφορετικές διαβαθμίσεις τις οποίες μπορεί κάποιος να αντιληφθεί, παρακολουθώντας την ταινία.
Καταρχάς το γεγονός της φαινομενικά, εντελώς μονοδιάστατης παρουσίασης των αγγλικών χαρακτήρων, αποτέλεσε σε έναν βαθμό έναν από τους λόγους, για τους οποίους η ταινία απαγορεύτηκε στην Βρετανία, για περισσότερο από δεκαπέντε χρόνια.  Ο άλλος, και ο πιο βασικός ήταν ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ SPOILER!!!, o βιασμός της Amy, η οποία κατά έναν περίεργο τρόπο, δείχνει στην αρχή να το...απολαμβάνει!  Αυτή ακριβώς η διφορούμενη διάσταση, ενός τόσο τραυματικού για μια γυναίκα συμβάντος, οδήγησε το Βρετανικό Συμβούλιο Λογοκρισίας, να απαγορεύσει την κυκλοφορία του φιλμ, από το 1984, μέχρι το 2002.
Προσωπική μου άποψη είναι πως η ταινία, σίγουρα παρουσιάζει κάποιες αλήθειες αναφορικά με τους άξεστους Άγγλους, στον αντίποδα των οποίων όμως, υπάρχουν οι φανατικοί των αμερικάνικων, θρησκόληπτων πολιτειών της Αμερικής, εκεί όπου η λέξη Νότος, είναι άμεσα συνυφασμένη με τον Θεό, την Remington και την αιμομιξία.  Σαφέστατα και δεν μιλάμε για το σύνολο (αν και σε ορισμένες περιπτώσεις τείνει να γίνει), αλλά αναμφίβολα αυτό το κομμάτι την πληθυσμιακής πίτας, είναι καθόλα distrurbing, είτε πρόκειται για την μια, είτε για την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Ας μην ξεχνάμε εξάλλου, πως απέναντι από την σοκαριστική παρουσίαση των μπεκροκανατών του Peckinpah, βρίσκεται ο Ken Loach, ένας κατεξοχήν πολικός σκηνοθέτης, ο οποίος διηγείται μέσα από τις ταινίες του, την Αγγλία του περιθωρίου, την ανήλικη εγκληματικότητα, τις χαμένες ευκαιρίες και το σάπιο σύστημα που γεννά καθημερινώς πολίτες, δευτέρας διαλογής.  Έχονας δημιουργήσει το προσωπικό του στυλ, το "free cinema", μια τεχνική που δεν υπάγεται στις κλασικές νόρμες του κινηματογράφου, μας εξιστορεί στην ουσία, όσα βλέπουμε στο "Straw Dogs", υπό την διαφορά οτι περιλαμβάνει κυρίως την επικινδυνότητα της αστικής παρακμής, και οχι της αγροτικής ξενοφοβίας.
Για σκεφτείτε λίγο και το "The Wicker Man", εκεί όπου ο πρωταγωνιστής επισκέπτεται ένα απομονωμένο, σκοτσέζικο νησί, μόνο για να έρθει αντιμέτωπος με μια παγανιστική κοινότητα, που χρησιμοποιεί τους ξενόφερτους ως πρώτη, θυσιαστική ύλη.  Το "Straw Dogs" είναι και δεν είναι έτσι.  Λειτουργεί σαν ένα συνονθύλευμα από ταινίες διαφορετικών ειδών: δράμα, κοινωνικό, ψυχολογικό θρίλερ, βία, crime, όλα αυτά δοσμένα μέσα από ένα πρίσμα υπαίθριας, αγγλικής ξενοφοβίας, και κοχλάζοντος, αμερικάνικου μίσους.  Ένας Peckinpah, ένας Loach, ένας Robin Hardy και τα ελευθερίζοντα '70s.


Η διαφορά βεβαίως ανάμεσα σε Βρετανία και Αμερική, έγκειται στο οτι ο νεοφερμένος ξένος, δεν είναι ένας άξεστος redneck, του αμερικάνικου Νότου, διότι τότε, απλώς δεν θα υπήρχε η έννοια του σασπένς και του κοινωνικού σχολιασμού που υπάρχει στην ταινία, και που στο τέλος της, έρχεται και πέφτει σαν βαρύς πέλεκυς.  Ο νέος είναι μορφωμένος, ιντελεκτουέλ, έχει μια καλλονή γυναίκα (την οποία όμως θέλει αφελή και ναζιάρα, στα πρότυπα ενός ενός ενδόμυχου, φαλλοκρατικού μισογυνισμού ενδεχομένως), είναι αυτάρεσκος, νομίζει πως βρίσκεται πάνω απ' όλους και θαρρεί πως το χρήμα του μπορεί να εξαγοράσει τον επόμενο γύρω μπύρας στην τοπική παμπ, χωρίς κανέναν αντίκτυπο.  Και φυσικά για όλα αυτά κάνεις λάθος.  Γιατί η αρχέγονη, ζωώδης συμπεριφορά των ντόπιων, μπορεί να χαρακτηριστεί από ένα τοπικό ένστικτο, η δική του όμως φρενίτιδα, όταν πέσουν οι μάσκες και το χαμόγελο αρχίσει να παίζει τρελά στο πρόσωπό του, πως μπορεί να δικαιολογηθεί, από έναν σπουδαγμένο;  Έναν μορφωμένο μαθηματικό;
Πέρα από την ξεκάθαρη κόντρα που εγείρεται ανάμεσα στις δυο ομάδες, το θέμα του σεξισμού, της ενδοοικογενειακής βίας και του κεκαλυμμένου, διαταραγμένου ψυχισμού, παίζουν υποχθόνια στο background, καθιστώντας το "Straw Dogs" μια ταινία, με πολλά και διαφορετικά επίπεδα.
Αν απορείτε επίσης για τις ερμηνείες, ξαναλέω πως ο Hoffman είναι εξαίσιος (ειδικά με εκείνο το σπασμένο, μυωπικό γυαλί), ενώ και η George γίνεται τόσο αποκρουστικά καλή, γιατί τον ρόλο του sexy θηλυκού με προεκτάσεις, τον έχει στο τσεπάκι.
Γενικώς αυτή η ταινία, έχει σίγουρα μπόλικο ψωμί και μάλλον σηκώνει περισσότερες από μια αναγνώσεις.  Όπως και να' χει όμως, είναι ένα φιλμ για γερά νεύρα, καθώς έχει τα καλά του, αλλά και τα κακά του (κυρίως το κάπως άνευρο πρώτο μισό της, το οποίο προσπαθεί να δημιουργήσει ατμόσφαιρα).  Σίγουρα μια ταινία που αξίζει να δείτε.

Τι έμαθα από την ταινία: Οτι το shotgun μπορεί να σε σηκώσει στον αέρα, ανοίγοντας σου την κοιλιά στην μέση, οτι εκτός από τις ρώγες της Hathaway, έχουμε και αυτές της George και οτι ο Hoffman μοιάζει με επιθετικό Playmobil.  Ναν'καλά το κούρεμα της εποχής.


TRIVIA
  • Ο τίτλος της ταινίας προέρχεται από τον Κινέζο φιλόσοφο Lao-tzu, ο οποίος είχε γράψει: "Heaven and earth are not humane, and regard the people as straw dogs."  Τα αδέσποτα σκυλιά, χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Κίνα, ως θυσίες σε θρησκευτικές τελετουργίες.
  • Προκειμένου να νοιώσει μια ολίγον σαδιστική χαρά σε μια σκηνή που βαράει έναν τύπο, ο Hoffman, πρότεινε στον Peckinpah, να βάλουν στο πάτωμα μερικές...καρύδες, προκειμένου εκείνος να τις κοπανάει αλύπητα.  Οχι μόνο έγινε αυτό, αλλά μερικά θραύσματα που εκσφενδονίζονταν, θύμιζαν στον σκηνοθέτη κομμάτια από το κρανίο του θύματος...
  • Ο ηθοποιός, T.P McKenna, ο οποίος υποδύεται τον δήμαρχο, έχει σε όλη την ταινία το χέρι του σπασμένο.  Αυτό συνέβη στην πραγματικότητα, όταν μετά από μια ξέφρενη νύχτα με δυο πόρνες, τις οποίες του είχε κλείσει ο Peckinpah, έσπασε το χέρι του, με αποτέλεσμα να παίξει σε όλη την ταινία έτσι!
(ΠΗΓΗ IMDB)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου